رباعی تازه‌یاب فارسی از خواجه عبدا... انصاری

دکتر مرتضی‌کریمی نیا | شهرآرانیوز - در شرح و توضیح آیه ۷۱ سورۀ زخرف، خواجه عبدا... انصاری در نسخۀ تفسیرش که هنوز منتشر نشده است، دو بیت از شاعری عرب نقل می‌کند که تاکنون عینا آن را در جایی نیافته‌ام، اما بخشی از آن را به قیس بن‌الملوح یا همان مجنون بنی عامر نسبت داده‌اند. در ادامه، وی خود مضمون آن دو بیت را در قالب یک رباعی به فارسی می‌سراید: عبارات فارسی و عربی خواجه عبدا... در این بخش از تفسیر وی (بنا بر تصحیحی که انجام داده‌ام) چنین است:

«وَفِیهَا مَا تَشْتَهِی الْأَنْفُسُ»، هذا مِنْ جَوَامِعِ الْقُرْآنِ، وَقُرِئَ بِزِیَادَةِ الْهَاءِ: ﴿تَشْتَهِیهِ الْأَنْفُسُ﴾.
و در آن بهشت هَرْج دل‌ها باید، و چشم‌ها خوش آید. تَقُولُ: لَذَّ یَلَذُّ فَهُوَ مَلْذُوذٌ وَلَذِیذٌ، قَالَ الشَّاعِرُ:
وَلَقَدْ هَمَمْتُ بِقَتْلِهَا مِنْ أَجْلِهَا /کَیْمَا تَکُونَ خَصِیْمَتِی فِی الْمَحْشَرِ
کَیْمَا یَطُولُ خِصَامُنا وَنِزَاعُنَا /فَتَلَذُّ عَیْنِی مِنْ لَذِیذِ الْمَنْظَرِ

بِکشَمت بدوستى و خونت بخَورم / در گردن خویش خون ناحق ببرم
تا روز مخاصَمت، چون آیی ببرم / تو خون طلبی و من برویت نگرم

نکتۀ جالب توجه آنکه مضمون این شعر بعد‌ها در میان رباعیات منسوب به مولانا (دیوان شمس، رباعی ۱۱۵۵) نیز آمده است:

از دوستیت خون جگر را بخورم / این مظلمه را تا به قیامت ببرم
فردا که قیامت آشکارا گردد / تو خون طلبی و من برویت نگرم